1 Kasım 2013 Cuma

Keçinin Armağanı - İşaretleri Okumanın "Ege" Hali

Simin  Uysal

Rüyalar eylem gerektirir! Ne zaman rüyamda gördüğüm ya da duyduğum bir şeyi merakla uyanıp araştırsam karşıma mutlaka ilginç ve heyecan verici bir şeyler çıkıyor. İşte bu da keçinin beni götürdüğü yerin hikayesi. 

Sorumu dünyaya sorup işaretleri takip etmek ve dünyanın bana işaretlerle sorduğu soruları izlemek her gün severek oynadığım bir oyun. Aynen rüyalarda olduğu gibi, dünya da bir semboller ormanı ve algı alanımıza giren her şeyin bir anlamı var. Bunları düşünürken uyuyakalıp da rüyamda yatağımın yanında beliren keçiyi takip ettiğimde beraberce vardığımız yerin bir Apollon Tapınağı ve Ege'de bir yer olduğunu biliyordum. Fakat tapınak Didim'deki Apollon Tapınağı'na benzemiyordu. Biraz ileride gördüğüm adam ise ilgiyle gökyüzündeki kuşları izliyordu. Diğer yana baktığımda bir taş üzerinde keçi kabartması gördüm. Merak içinde uyandım. 

Keçiyi düşündüğümde ilk çağrışımlarım Ankara'da yaşadığım için Ankara keçisi, Zeus'u emziren keçi, keçi inadı, bir de kahkayı patlatarak "keçileri kaçırmak" deyimi oldu. Keçi bana hangi armağanla gelmişti? Öğrenmek istediğim buydu. İnternetin başına oturup da keçi, Ege ve Apollon'la ilgili neler bulabilirim diye araştırmaya başladım. O gün pek bir şey bulamadım ama vazgeçmedim. Birkaç gün sonra karşıma yukarıdaki resim çıktı. Ben de peşine düştüm. Bulduklarım beni hem çok sevindirdi, hem de çok heyecanlandırdı. 

AigaiManisa'ya bağlı Köseler Köyü’nün 2 km güneyindeki Gün Dağı’nın üzerinde, kısmen ayaktaki harabelerden ibaret bir antik kentmiş. Bergama'nın 35 km güneyinde. Ticaretten çok tarım ve hayvancılığa (keçi yetiştiriciliği) önem vermişler. Aigai'nin sembolü de keçi. Antik Yunanca'da AIX, AIGOS'tan gelen sözcük keçi anlamına geliyor. 

Aigai kentinin çok yakınında bir de Apollon Khresterios tapınağı var. Khresterios'un anlamı "kahin". Aigai bu tapınak ve Polles adındaki bir kahinle ünlüymüş. İ.S X. yüzyılda antik Akdeniz dünyası hakkında yazılmış olan Suda adlı Bizans ansiklopedisi'nde Polles için şunlar yazıyor:

Küçük Asya’nın Magnesia ile Smyrna kentleri arasında yer alan Aigai kentinden bir filozof. Şu eserleri yazmıştır:         
- Semboller, 2 kitap, alfabetik;         
- Kehanetler, 8 kitap;         
- Kuşlardan Elde Edilen Kehanetler, 8 kitap;         
- Aritmetik, 2 kitap;         
- Tedaviler, 2 kitap;         
- Homeros’a Göre Kuşlardan Elde Edilen Kehanetler;         
- Etrüsklerde Kahinlik;         
- Tıbbi Semboller;          
- Ağaçkakanlar Hakkında;         
- Kutsal Sözler;         
- Evle ilgili konular, 1 kitap;         
- Avcılık;                  
- Yıldırımlar ve Bunların Önlenmesi …».

Suda'da diğer bir 'Polles' maddesinde de şunlar yazıyor: «Bir kahinin adı. İsmin Genetivus (-in) hali 'Polletos' şeklindedir. Bu kişi, seyahatler için yazdığı bir kuş falı kitabında, örneğin "elinde falanca şey taşıyan birini görmek şu anlama gelir" şeklinde bazı kehanetlerde bulunmuştur» (Bu maddede anlatılan kişinin de Aigai'lı Polles olduğundan kuşkumuz yoktur). Polles’in adı Suda'da  Oionistike (Kuşlardan Gelen Alâmetleri Yorumlama) maddesinde de görülmektedir. Bu maddede geleceği okumanın birçok yolları açıklanırken, bu konularda eser yazmış kişilerin -ve bu arada Polles'in- adları verilmektedir:   

 «Bu sanatı Frigler keşfetmişlerdir. Şu türleri vardır:

Kuş kahinliği: Belli bir kuş öne, arkaya sağa ya da sola uçarsa bunun bir anlamı vardır. Telegonos bu konuda bir eser yazmıştır.

Evdeki olayları yorumlama: Örneğin, eve bir gelincik (veya sansar) girdiğinde veya  yere zeytinyağı veya  bal  ve- ya şarap veya su döküldüğünde veya ateşin koru yere düştüğünde veya bir ağaç gıcırdaması duyulduğunda veya bir başka şey olduğunda, bunlar bize gelecek hakkında önceden bilgi verirler. Bu konuda Ksenokrates bir eser yazmıştır.

Yolculuk sırasındaki alametleri yorumlama: Örneğin, yolculuk sırasında belli bir madde taşıyan biri ile karşılaşmanın ileride size olacaklar bakımından yorumlanması. Bu konuyu Polles yazmıştır.

El okuma: Örneğin, avuç içindeki çizgilerden “bir bebeğiniz olacak” vs. gibi kehanet çıkarmak. Helenos bu konuyu yazmıştır. Göz seğirmeleri, örneğin sağ veya sol gözün seğirmesi, tikler, omuz ya da kalçadaki bir tutulma, sıçrama veya ayak kaşınması veya kulak çınlaması belli anlamlara yorumlanır. Posidonios bu konuda yazmıştır».   

Bu kitaplardan günümüze kalmış olanı yok. Olsa okumayı çok isterdim. Öte yandan, işaretleri ve sonrasında meydana gelen olayları inceleyerek kendi "işaretler ve semboller" kitabımızı yaratabileceğimizi de biliyorum. Dikkatimizi yönelttiğimizde dünyanın, yol tabelaları olarak kullanabileceğimiz işaretlerle, tesadüflerle dolu olduğunu görüyorum ve gitgide büyüyen kişisel semboller kitabımı da günbegün geliştiriyorum. 

Aslında bunu yazmak konusunda tereddüt ediyordum. Bugün aklımda "yazayım mı yazmayayım mı" sorusuyla günlük yürüyüşümü yaparken, kaldırımda önüme bir kalem çıktı. Gülümsedim. Aradığım cevabı yine aldığımı hissettim, eve dönüp yazmaya başladım. 

Polles benim için muhteşem bir ilham kaynağı oldu. Yakında İzmir'e gideceğim. Aigai'yi ilk fırsatta ziyaret etmeye niyetliyim. Teşekkürler keçi, teşekkürler Ege, teşekkürler Polles! 



Referanslar: 
Suda online,   http://www.stoa.org/sol/
Hasan Malay